Mưa sao băng Quadrantids

Thông tin nhanh

Tổng quát

Quadrantids đạt cực đại vào đầu tháng 1 hàng năm, được coi là một trong những trận mưa sao băng hàng năm tốt nhất. Hầu hết các trận mưa sao băng đều có cực điểm là hai ngày, điều này giúp việc quan sát các sao băng khác trở nên khả thi hơn nhiều. Tuy nhiên, thời gian cực điểm của Quadrantids ngắn hơn nhiều – chỉ vài giờ. Lý do là đường đi của các thiên thạch Quadrantids – hay quỹ đạo của 2003 EH1 – cắt quỹ đạo của Trái đất ở một góc vuông góc. Trong thời gian cực điểm của nó, có thể nhìn thấy 60 đến 200 sao băng Quadrantid mỗi giờ dưới điều kiện hoàn hảo.

Quadrantids cũng được biết đến với những sao băng sáng chói – hay quả cầu lửa – của chúng. Quả cầu lửa là những vụ nổ tạo ra ánh sáng và màu sắc lớn hơn và có thể tồn tại lâu hơn một vệt sao băng trung bình. Điều này là do thực tế là thiên thạch của quả cầu lửa bắt nguồn từ các hạt vật chất lớn hơn.

Mẹo xem

Quadrantids được xem tốt nhất ở Bắc bán cầu (cũng có thể được nhìn thấy ở vĩ độ bắc 51 độ nam) vào ban đêm và giờ bình minh. Để xem Quadrantids, hãy tìm một khu vực cách xa thành phố hoặc đèn đường. Hãy chuẩn bị cho thời tiết mùa đông với túi ngủ, chăn hoặc ghế cỏ. Nằm ngửa, chân hướng về phía đông bắc và nhìn bầu trời càng nhiều càng tốt. Sau khoảng 30 phút trong bóng tối, mắt bạn sẽ thích nghi giúp bạn nhìn thấy sao băng dễ hơn. Hãy kiên nhẫn, buổi biểu diễn sẽ kéo dài đến rạng sáng.

Nguồn gốc

Không giống như hầu hết các trận mưa sao băng bắt nguồn từ sao chổi, Quadrantids bắt nguồn từ một tiểu hành tinh là 2003 EH1. Tiểu hành tinh 2003 EH1 mất 5,52 năm để quay quanh mặt trời một lần. Có thể 2003 EH là một “sao chổi chết” hoặc một loại vật thể mới đang được các nhà thiên văn học thảo luận gọi là “sao chổi đá”.

2003 EH1 được phát hiện vào ngày 6/3/2003 bởi LONEOS (Lowell Observatory Near-Earth Object Search) – một dự án được thiết kế để khám phá các tiểu hành tinh và sao chổi quay quanh Trái đất. 2003 EH1 là một tiểu hành tinh nhỏ – đường kính của nó chỉ khoảng hai dặm (3 km). Nhà thiên văn học và nhà khoa học nghiên cứu Peter Jenniskens đã nhận ra rằng 2003 EH1 là nguồn gốc của các thiên thạch Quadrantid.

Điểm phát biểu kiến

Điểm phát biểu kiến (radiant) là điểm mà sao băng bắt đầu xuất hiện trên bầu trời có thể quan sát được từ nơi chúng ta đứng.

Điểm phát của Quadrantids là một chòm sao lỗi thời được gọi là “Quadrans Muralis” đặt tên bởi nhà thiên văn học người Pháp Jerome Lalande vào năm 1795. (Chòm sao lấy tên từ một công cụ thiên văn ban đầu được sử dụng để quan sát và vẽ các vị trí của sao: một góc phần tư.). Mưa sao băng Quadrantids được nhìn thấy lần đầu tiên vào năm 1825.

Khi Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU) tạo ra một danh sách các chòm sao hiện đại được công nhận vào năm 1922, Quadrans Muralis đã bị loại khỏi danh sách. Quadrans Muralis nằm giữa các chòm sao Mục Phu (Bootes) và Thiên Long (Draco), gần cuối tay cầm của Big Dipper – nhóm sao Bắc Đẩu. Một tên thay thế cho Quadrantids là Bootids vì hiện tại các thiên thạch dường như tỏa ra từ chòm sao Bootes. Mặc dù chòm sao này có thể không còn được công nhận nhưng nó được coi là một chòm sao đủ lâu để đặt tên cho trận mưa sao băng.

Lưu ý: Chòm sao mà mưa sao băng được đặt tên chỉ nhằm hỗ trợ người xem xác định họ đang xem trận mưa sao băng nào vào một đêm nhất định. Chòm sao không phải là nguồn gốc của các thiên thạch. Ngoài ra, bạn không nên chỉ nhìn vào chòm sao Bootes để xem Quadrantids – chúng có thể nhìn thấy khắp bầu trời đêm.

Nguồn tham khảo:

• https://www.space.com
• https://www.timeanddate.com
• https://solarsystem.nasa.gov/asteroids-comets-and-meteors/meteors-and-meteorites/quadrantids/in-depth/